Odpowiedzialna moda – czyli jaka?
Wystawy sklepowe w centrach handlowych zachęcają do zakupów, kuszą jakością stylowych, markowych ubrań, obuwia i akcesoriów, ale także wyjątkowymi okazjami cenowymi. Oglądając pięknie zaaranżowane, eleganckie witryny z odzieżą odnosi się wrażenie, że ubrania z tych sklepów nie tylko pochodzą od wybitnych projektantów, ale i zostały wytworzone w całkowicie zmechanizowanych manufakturach przepełnionych wysoko rozwiniętą technologią. Niestety, często wizja ta jest błędna.
Fast Fashion – czyli szybka i tania moda
W latach 90- tych i 2000-nych przemysł modowy doczekał się rewolucji na skalę globalną. To wówczas nastąpiła swoista demokratyzacja mody idąca w parze z rosnącym postępem w zakresie technologii cyfrowych, Internetu, a w ostatnich latach innych mediów społecznościowych. Razem z postępującą globalizacją moda z wybiegów i od topowych projektantów, poprzez jej szybkie powielanie i sprzedawanie po jak najniższych kosztach na trwałe zagościły w świecie tzw. mody ulicznej. W efekcie modne ubrania przestały być produktem ekskluzywnym, stały się powszechnie dostępne i co za tym idzie niedrogie.
Takie rozwiązanie, choć z pozoru wydaje się być korzystne, dalekie jest od ideału. Ilość i niskie ceny nie idą bowiem w parze z jakością. Co więcej – niesie ono za sobą ogromne koszty środowiskowe i społeczne.
Wystarczy spojrzeć na dane: rocznie na świecie produkowane jest przynajmniej 100 miliardów sztuk ubrań, a liczba ta wciąż rośnie. W 2022 roku liczba ludności na świecie przekroczyła 8 miliardów. Przy takiej produkcji, na każdą osobę na świecie przypada rocznie 12,5 sztuk ubrań. Co roku ogromne ilości ubrań trafiają na wysypiska śmieci lub do spalarni. Co więcej, pomimo takiej wysokiej produkcji w kontekście globalnym, w krajach uboższych, tzw. krajach trzeciego świata, wiele osób nadal nie ma dostępu do nowych ubrań, a każdego roku tony używanych lub nie sprzedanych ubrań z bogatych państw, transportowane są tam jako „pomoc charytatywna”. Jak widać określenie demokratyzacja mody jest używane w tym kontekście mocno na wyrost.
Fast Fashion to strategia detaliczna polegająca na dostosowywaniu asortymentu towarów do aktualnych i pojawiających się trendów. Szybko, skutecznie i tak tanio, jak to tylko możliwe.
Szybka moda ma korzenie wśród marek, które swój model biznesowy oparły na masowej produkcji tanich, ale modnych ubrań. Odmianą Fast Fashion jest Ultra Fast Fashion, charakteryzujący się jeszcze bardziej przyspieszonym procesem produkcji, znacznie niższą jakością produktów i większą produkcją odpadów, w tym ton plastiku. Z podtypu Ultra wyrósł kolejny model biznesowy: Real-Time Fashion stosowany przez coraz popularniejszą wśród młodzieży markę SHEIN. Opiera się na wykorzystaniu trendów panujących w mediach społecznościowych, które przetransferowane przy pomocy algorytmów zostają wdrożone do sprzedaży w ciągu dosłownie kilku dni. Niemal całkowite skomputeryzowanie procesu produkcji ubrań Real-Time Fashion pozwala na zaproponowanie użytkownikom sklepu SHEIN tysięcy nowych produktów dziennie!
Wpływ na środowisko
Ogromnym problemem branży odzieżowej, na który warto zwrócić uwagę, jest jej negatywny wpływ na środowisko. Zaczynając od ciążącej nad każdym produktem emisji dwutlenku węgla, gdyż branża odzieżowa może być odpowiedzialna za nawet 10% światowej emisji CO2!
Sektor odzieżowy gospodarki jest drugim na świecie konsumentem wody. Dla przykładu do produkcji jednej pary dżinsów wykorzystuje się około 7000 litrów wody!
Ogromne ilości wody są zużywane do uprawy bawełny, do barwienia i przetwarzania tkanin oraz do prania naszych ubrań. Produkcja włókien i tekstyliów wykorzystuje najważniejsze na świecie zbiorniki wodne znajdujące się w Chinach, Wietnamie i Pakistanie; te zbiorniki wodne są krytyczne dla bezpieczeństwa wodnego w regionach, ponieważ dostarczają wodę pitną milionom ludzi oraz zwierzętom.
Przemysł włókienniczy jest też głównym winowajcą zanieczyszczenia wody na świecie.Według niektórych badań, 20% wszystkich zanieczyszczeń wód słodkich pochodzi z obróbki i barwienia tekstyliów. Dostawcy tekstyliów nie usuwają niebezpiecznych zanieczyszczeń znajdujących się w barwnikach tekstylnych i chemikaliach. Tak skażoną wodę, uwalniają z powrotem do środowiska. Co więcej, kiedy pierzemy nasze ubrania wykonane z materiałów syntetycznych, zwłaszcza z poliestru, małe cząsteczki plastiku oddzielają się od ubrań. Kończą w naszych morzach, rzekach i jeziorach. Podczas prania z ubrań może zostać usuniętych nawet do 700 000 mikrowłókien!
Kolejną kwestią powiązaną z branżą odzieżową jest deforestacja związana z wypasem bydła przeznaczonego na skórę do produkcji wyrobów skórzanych. Wielkoskalowa hodowla bydła dokłada się do jeszcze większej emisji gazów cieplarnianych, w szczególności metanu, którego wpływ na atmosferę jest 84-krotnie większy od CO2, a także przykłada się do eutrofizacji wód spowodowanej naturalnym nawożeniem terenów wypasu. Ponadto deforestacja ma wpływ na zmniejszenie bioróżnorodności.
Koszty społeczne
Masowa produkcja ubrań dla krajów rozwiniętych niesie za sobą wiele kontrowersji nie tylko ze względu na ochronę środowiska.
Pomimo międzynarodowych standardów, praw, przepisów i systemów certyfikacji, wyzysk w przemyśle modowym nie znika. Firmy odzieżowe nadal łamią prawa człowieka, zmuszają do pracy dzieci, stosują zbyt długie godziny pracy, stosowane są wyjątkowo niskie płace, ma miejsce dyskryminacja ze względu na płeć. Problemy te są obecne w takich miejscach jak Bangladesz, Kambodża i Meksyk, ale także w Stanach Zjednoczonych i Europie.
Od czasu znanego na całym świecie tragicznego wypadku w fabryce Rana Plaza w Bangladeszu w 2013 r., gdzie w wyniku samowolki budowlanej zginęło 1130 pracowników szwalni, stan bezpieczeństwa w takich miejscach uległ nieco poprawie, ale wypadki w fabrykach nadal się zdarzają.
Odpowiedzialna moda – na czym polega?
Aby zmieniać świat należy przede wszystkim zacząć zmianę od siebie. Dlatego zastanów się co możesz zrobić, aby ograniczyć konsumpcjonizm i czy jako jednostka możesz przyczynić się do zmiany niekorzystnego trendu jakim jest Fast Fashion.
Jak to zrobić? Oto kilka ważnych wskazówek:
- Zacznij od przejrzenia swojej szafy.
- Zastanów się, czy są ubrania, których już nie nosisz są w dobrym stanie i możesz je komuś oddać lub sprzedać.
- Nigdy nie wyrzucaj ubrań!
- Poszukaj w Internecie, gdzie możesz je oddać, aby znalazły drugie życie lub zostały odpowiednio przetworzone.
- Skorzystaj z oferty takich firm jak Wosh Wosh, Vinted, czy Ubrania do oddania, które wspierają ideę cyrkularności.
- Dbaj o swoje ubrania.
- Dwa razy zastanów się zanim kupisz coś nowego.
- Nie kupuj pod wpływem chwili, czy emocji.
- Dbaj o jakość. Pamiętaj, że odzież powinna być tak skonstruowana i dobrana, aby była najdłużej przydatna.
- Zwracaj uwagę na certyfikaty, którymi oznaczane są produkty i kraj produkcji. Wybieraj te ze znakami Fair Trade lub GOTS.
- Nie wspieraj marek, które kierują się ideą Fast Fashion.
- Organizuj i bierz udział w wymiankach ubrań i innych akcesoriów – promuj ideę cyrkularności!
Po więcej informacji zapraszamy na platformę edukacyjną Fundacji Digital University, gdzie znajdują się nagrania webinariów m.in. nt. odpowiedzialnej mody prowadzone przez ekspertkę w tej dziedzinie – Katarzynę Zajączkowską, autorkę podcastu i książki „Odpowiedzialna moda”.
Zachęcamy także do wzięcia udziału w eko wyzwaniu promującym ideę cyrkularności > szczegóły
Dla uczniów przygotowaliśmy konkurs filmowy pt. „Eko moda” > dowiedz się więcej
Źródła:
https://www.un.org/en/dayof8billion
https://www.rgs.org/schools/teaching-resources/the-ethics-of-fast-fashion/
https://www.bbc.com/future/article/20211105-how-carbon-might-go-out-of-fashion
https://climatechangeconnection.org/emissions/co2-equivalents/
Environmental impacts of Brazilian beef cattle production in the Amazon, Cerrado, Pampa, and Pantanal biomes – Milene Dick i in. (2021)
Nieczysta gra sieciówek – Marie Maurice, Pedro Brito (2014)