KONSUMPCJONIZM JEST PASSÉ!

Na Ziemi obecnie żyje niemal 8 miliardów ludzi, przy czym niektórzy naukowcy uważają, że Ziemia nie jest przystosowana do utrzymywania większej liczby osób, niż 3 miliardy. Każda osoba dokłada się do globalnej konsumpcji dóbr. Taka konsumpcja przekłada się na dwie istotne szkody dla środowiska – wykorzystanie surowców, odnawialnych jak i nieodnawialnych oraz ogrom wytwarzanych odpadów.

Coraz większa konsumpcja a środowisko

W związku z wykorzystaniem surowców co roku ogłasza się Dzień Długu Ekologicznego (Earth Overshoot Day), czyli dzień w roku, do którego cała ludzkość Ziemi wykorzystała surowce, które nasza planeta byłaby w stanie w danym roku jeszcze odnowić. Tego dnia zatem przekraczamy właściwości samodzielnego odnawiania zasobów Ziemi. Im później w ciągu roku taki dzień wypadnie, tym lepiej – niestety jednak, od 1987 roku (data pierwszego ogłoszenia Dnia Długu Ekologicznego) z roku na rok, wcale nie wypada coraz później. Jest wręcz przeciwnie. 35 lat temu ogłoszono go 23 października, pod koniec roku. W roku 2022 Dzień Długu Ekologicznego „obchodziliśmy” 28 lipca, 2 dni wcześniej niż w 2021. Ewenementem jest fakt, że w roku 2020, ze względu na pandemię Covid-19, Dzień Długu Ekologicznego wypadł niemal miesiąc później, niż latach okolicznych – 22 sierpnia. To daje do myślenia, ale także napawa nadzieją, że działania na rzecz poprawy sytuacji związanej z nadmierną eksploatacją zasobów naturalnych naszej planety mają sens.

Niepohamowany hiperkonsumpcjonizm doprowadził do tego, że co roku około 150 dni przeżywamy na kredyt kolejnych pokoleń wykorzystując zasoby, które nie mają czasu się „zregenerować”.

Pod względem wytwarzania odpadów tendencje też nie są pozytywne. W Polsce w 2021 roku statystyczny Polak wytworzył 4,2% odpadów więcej, niż rok wcześniej. Jest to wzrost ilości aż o 16kg na osobę. Nie tylko co roku produkujemy coraz więcej odpadów, ale samo tempo przyrostu również rośnie. W roku 2020 wynosiło ono jedynie 2,9%. Mimo wszystko warto pamiętać, że wraz z ilością odpadów stopień recyklingu w naszym państwie również rośnie. W stosunku do roku 2020, w którym recyklingowi poddano 26,7% odpadów komunalnych generowanych w Polsce, w roku 2021 wartość ta wzrosła do 26,9%. W rzeczywistości jednak, recykling nie jest elementem najważniejszym. Najważniejsze jest to, co możemy zrobić sami w domu.

Według zasad gospodarowania odpadami przyjętymi przez Unię Europejską, recykling jest dopiero na 3 miejscu jeśli chodzi o pożądane metody obchodzenia się z odpadami. Bardziej cenione za to jest ponowne użycie – czyli naprawa, wykorzystanie materiałów, jakakolwiek metoda nadania przedmiotowi drugiego życia. Pierwsze miejsce w hierarchii zajmuje zapobieganie. Czyli po prostu nie wytwarzanie odpadów. Z początku takie stwierdzenie może wydawać się absurdalne. W końcu jak mamy nie wytwarzać odpadów? Oczywiście całkowite osiągnięcie takiego stanu jest niemożliwe, niezależnie od tego, jak bardzo się staramy. Możemy za to zmniejszyć ilość wytwarzanych przez nas odpadów.

Stosowana w Unii Europejskiej hierarchia postępowania z odpadami

W jaki sposób możemy zmniejszyć naszą konsumpcję?

Sposobów jest kilka – przede wszystkim zastosujmy hierarchię postępowania odpadami w naszym życiu. W krajach anglojęzycznych funkcjonuje chwytliwe sformułowanie, zwane zasadą 4R, oznaczającej słowa recycle, repair, re-use i refuse. Czyli recykluj, naprawiaj, używaj ponownie i odmawiaj. Na podobnych zasadach oparliśmy nasze 4 zalecenia jak zmniejszyć konsumpcję oraz ilość wytwarzanych śmieci:

Kupujmy mądrze – wciąż często zdarza się znaleźć na półce sklepowej produkt, który ze względu na próbę osiągnięcia prestiżowości, zbędnie zapakowany jest w przynajmniej kilka warstw zdobionej folii. Na rynku pojawił się jednak trend wprowadzania produktów biodegradowalnych, takich jak całkowicie rozkładalne patyczki do uszu, zapakowane w kartonowe pudełka. Możemy wspierać ten trend i zniechęcać producentów do wytwarzania produktów nadmiernie owiniętych w plastik, poprzez zmianę wyborów dokonywanych w trakcie zakupów.

Naprawiajmy i nadawajmy drugie życie – zanim cokolwiek wyrzucimy, warto pomyśleć, czy nie lepiej byłoby to naprawić? W przypadku, kiedy naprawa okazuje się być niemożliwa lub nieopłacalna, co w naszych czasach jest bardzo powszechnym zjawiskiem, warto spróbować nadać przedmiotowi drugie życie. Jeśli zabraknie nam pomysłu jak to zrobić – w sieci można znaleźć wiele tutoriali na ten temat, na przykład jak przerobić stare jeansy, czy wykonać wazon z butelki. Chodzi tutaj też o najprostsze czynności – takie jak wielokrotnie wykorzystywanie przedmiotów, które jedynie z nazwy są jednorazowe, a tak naprawdę mogą być wykorzystane wiele razy, jak opakowania, czy papier na prezenty. Do tego sposobu można odnieść również zasadę zero-waste, o której artykuł pojawi się już wkrótce.

Recykling – Oczywiście, nie możemy sami poddać naszych odpadów recyklingowi, dlatego zadbajmy chociaż o to, aby zostały one odpowiednio posegregowane, co zdecydowanie zwiększy ich szansę na to, że zostaną przetworzone w surowiec do ponownej produkcji. Jeśli tego nie zrobimy, prawdopodobnie trafią one na składowisko, co jest najgorszą opcją dla środowiska – wciąż niemal 39% odpadów komunalnych w Polsce zostaje unieszkodliwianych w ten sposób.

Czy wiedziałeś/aś, że poziom recyklingu puszek aluminiowych po napojach w Polsce wynosi ponad 80%?

Kupujmy mniej – trudno jest zastosować tę zasadę w praktyce, jednak w rzeczywistości często zdarza nam się kupić coś, czego nie potrzebujemy. Być może jest to kolejny niezdrowy produkt, jak paczka chipsów, albo inna rzecz, która w rzeczywistości w żadnym stopniu się nam nie przysłuży, jedynie wygeneruje koszty i śmieci.

Jako podsumowanie, niech posłuży piramida dobrych praktyk zamieszczona poniżej. Dobrym, pro środowiskowym zwyczajem jest bowiem ograniczanie zakupów do niezbędnego minimum Ograniczanie nadmiernej konsumpcji idzie w parze z dbałością o środowisko naturalne, a od jego kondycji zależy także nasza przyszłość i nasz dobrostan. Na koniec warto również wspomnieć o ekonomicznym aspekcie w podejściu do rozsądnych zakupów, gdyż przyczynią się one do realnego ograniczenia wydatków i oszczędności, a w dzisiejszych czasach to także istotny argument dla każdego.